Mindset is een ding. Maar wat je dan meestal ziet zijn die oppervlakkige oneliners en die toxische positiviteit. Alsof je zo eventjes je mindset kan omgooien en dan is alles goed. Nu. In dit moment. Doe maar.

Doe je het niet of slaag je er niet in?
Ja, dan ben je een slachtoffer. Of een ploeteraar (moest ik vroeger van een businesscoach aanhoren).

En dan voel je je natuurlijk slecht over jezelf. Een mislukkeling.
Resultaat: nog meer slachtofferdenken. Nog dieper in de put.

Eerlijk?
Voor mij mag dat soort shamen echt gaan stoppen.
Maar mensen doen wat mensen doen met het bewustzijn dat we in het moment hebben.
Dus ik kan er ook wel mild naar kijken nu.

Ik wil het vandaag dan ook even hebben over die mindset. Over helpende versus niet-helpende gedachten. Over de rol van het Ajna-centrum daarin. En over geen keuze (no choice) versus vrije wil. Alhoewel “vrije wil” een beetje sterk is uitgedrukt want zo eenvoudig is het meestal niet.

—

De omstandigheden zijn niet het probleem

Het leven gooit nu eenmaal met momenten zo van die curveballs. En die hebben we maar te accepteren.
Je verliest je baan. Een geliefde sterft. Je krijgt een auto-ongeluk. Je gezondheid gaat achteruit. De economie stort in. Je huis komt onder water te staan. Het bedrijf waarvoor je werkt gaat failliet. Je wordt een dagje ouder.
Dit zijn dan nog best grote dingen. En de minder leuke dingen. Maar ook de kleine dingen spelen een rol. En er zijn ook positieve ervaringen natuurlijk.

Veel mensen ontdekken, naargelang we ouder worden meestal, dat er niet zo heel veel dingen zijn waar we echt controle over hebben. We hebben weinig controle over de omstandigheden van ons leven als in wat er rondom ons gebeurt. En we hebben ook geen controle over de ander. Veel mensen proberen wel controle uit te oefenen, maar dat resulteert dan in een toxische dynamiek natuurlijk, een machtsspel met een superieure en inferieure positie. En dan nog: het kost verschrikkelijk veel energie van beide partijen om zo’n relatie aan de gang te houden. Het is niet natuurlijk. Het is geforceerd en ongezond.

In Minfulness-based cognitieve therapie (MBCT) leer je bijvoorbeeld te accepteren waar je geen controle over hebt. Dat is voor veel mensen al een enorme oefening. We zijn immers geconditioneerd om de mind aan het roer van ons leven te zetten en ons leven helemaal zelf te “maken.” Maar in realiteit botsen we dan steeds opnieuw op tegen heel wat weerstand. Dat is uitputtend en ontmoedigend. Het gaat in tegen de natuurlijke flow der dingen, tegenin de natuur van het leven zelf.

De omstandigheden zijn niet het probleem. Wel je denken.
Als we dat al een probleem kunnen noemen. Want dat denken hanteren op een (zelf-)bekrachtigende manier kan je leren. Ook al zijn we in de meeste gevallen niet op die manier geconditioneerd door onze omgeving en onze opvoeding.
Dus het hoeft allemaal geen probleem te zijn. Wat niet wil zeggen dat het een makkelijke opdracht wordt.

—

Het verhaal van de mind

Wat is dan wel het “probleem”?
Het verhaal dat onze mind bedenkt om vat te krijgen op onze omstandigheden.

Onze mind is geconditioneerd om op een bepaalde manier om te gaan met de omstandigheden die we tegenkomen in ons leven. Als het leven ons die curveball gooit dan gaan we daar op een bepaalde manier op reageren. En dat zijn vaak onbewuste patronen die al zijn ontstaan in onze kindertijd en die intussen, als volwassene, diep ingesleten neurologische paden zijn geworden, stevige wandelweggetjes in onze hersenen.

Het is dan ook niet zo eenvoudig om tegen jezelf te zeggen: “Oké, nu ga ik eens positief denken, en dan is alles opgelost.”
Nee. Je kan wel positief denken natuurlijk, maar het is daarmee niet zomaar opgelost. Het kost tijd en je zal alsnog door de pijn moeten die aan de oorzaak ligt van waarom je voor bepaalde denkpatronen bent beginnen gaan. En dat is vaak het stukje dat niet wordt meegenomen in het hele “positief denken”-verhaal. Dat is het stukje waarin mensen toxisch positief worden en voorbijgaan aan het lijden dat deel uitmaakt van de reis van het transformeren van je manier van denken.

Dat lijden is er niet voor niks. Het heeft een reden.
Maar toch zul je vaak mensen tegenkomen die een houding aannemen als in: “Het verleden is voorbij, dus leef in het nu,” alsof ze daardoor niet meer door hun verleden worden beïnvloed. Niets is minder waar. De meeste handelingen en gedachten wordt gestuurd door patronen uit het verleden die nog steeds werkzaam zijn in het hier en nu. Het verschil zit ‘m niet in positief denken, maar in het je al dan niet bewust zijn van die patronen.

Het verhaal dat jouw mind jou vertelt over de omstandigheden die je ervaart is vaak doordrongen van die patronen en conditionering uit het verleden. Alleen ben je je er meestal niet zo van bewust. En daar ligt de sleutel.

—

Geen keuze (no choice)

In Human Design kennen we dat concept van geen keuze, of zoals Ra Uru Hu, de grondlegger, vaak zei: “No choice, said the Voice.” Ik heb best lang geworsteld met dat concept. Het voelde altijd zo definitief, zo fatalistisch. Heb ik dan echt nergens keuze in? Is het enige wat ik dan kan doen mezelf overgeven? Waarom hebben we dan nog een Strategie en een Autoriteit in Human Design, als er toch geen keuze is?

Het duurde al drie jaar voor ik erin slaagde om me open te stellen voor het concept van geen keuze. Ik ontdekte Human Design in 2019 en het was pas in 2022, in de Living Your Design-cursus van mijn mentors Amy Lee en John Cole, dat het plots wat begon te “landen” en ik een gevoel begon te krijgen van waar Ra naar verwees. En het duurde nog eens bijna 3 jaar voor ik de nuance begon te zien van dit hele gegeven.

In de mechanica van ons design hebben we geen keuze. Die is ons gegeven. Het werkt zoals het werkt. We zijn geboren met een bepaalde definitie en openheid en die blijft tot het moment dat we sterven. Net zoals we ook geen keuze hebben in de curveballs die het leven ons toegooit. Die komen sowieso en die hebben we te accepteren. We kiezen niet bewust voor de omstandigheden waarin we geboren worden en opgroeien. Ook die hebben we te accepteren.

Maar we zijn ook wezens met een bewustzijn. Een menselijk bewustzijn. Da’s best heel speciaal.
En het is net in dat bewustzijn dat we ontdekken dat we ook keuze hebben. Schijnbaar weliswaar, want in de kern kunnen we dat niet met zekerheid zeggen, omdat we slechts met het bewustzijn kunnen werken dat ons in dat moment gegeven is, lijkt het. Maar aan de oppervlakte ontdekken we dat we vanuit en in dat bewustzijn altijd keuze hebben, als in: als dit de omstandigheden zijn, hoe ga ik er dan mee om in mijn hoofd?

En daar ligt ook meteen een beetje de grens. Het is niet zo dat we die omstandigheden kunnen veranderen. Maar wat we wel kunnen doen is hoe we naar die omstandigheden kijken, hoe we naar onszelf kijken als deel van de wereld om ons heen, aanpakken, als in: er zijn verschillende manieren om naar onszelf en naar de dingen om ons heen te kijken. Daar hebben we an sich wel keuze in, maar het blijft binnen de beperkingen van het bewustzijn van dat moment. Het goede nieuws is ook: dat bewustzijn kan groeien.

Ik deelde het al eerder op Threads: de mechanica is hoe jouw design werkt en daarin heb je geen keuze. Maar in jouw bewustzijn heb je een keuze in hoe je daarmee dealt en daarin draag je een belangrijke verantwoordelijkheid.

—

Groeimindset versus fixed mindset

Dit zijn termen uit de coaching en psychologie: een groeimindset versus een fixed mindset.
Of met andere woorden: denk je op een bekrachtigende manier of een rigide manier?
Nu moeten we dit ook weer gaan nuanceren, want het is geen zwart-wit verhaal.

We weten vanuit Human Design namelijk dat we een gedefinieerd of een ongedefinieerd Ajna kunnen hebben. Ikzelf heb bijvoorbeeld een ongedefinieerd Ajna. Veel mensen die ik ken hebben een gedefinieerd Ajna. Ongeveer 49% van de wereldbevolking heeft een gedefinieerd Ajna.

Gedefinieerde Ajna’s hebben een eerder rigide, vaste manier van denken waardoor ze erg diep ingesleten paden vormen in hun brein waar ze nog moeilijk uit kunnen komen. Terwijl een ongedefinieerd Ajna veel makkelijker en sneller kan schakelen tussen verschillende manieren van denken en daardoor flexibeler en meer open-minded kan zijn.

Beiden, gedefinieerd of ongedefinieerd, kunnen op een bekrachtigende of ontkrachtigende manier denken natuurlijk. Beiden kunnen helpende en niet-helpende gedachten en overtuigingen hanteren. Maar mensen met een ongedefinieerd Ajna zullen het waarschijnlijk net iets makkelijker vinden om hun mindset te transformeren, om bijvoorbeeld de overstap te maken van een niet-helpende gedachte naar een helpende gedachte. Terwijl gedefinieerde Ajna’s daarin veel stugger en vaak ook koppiger zijn.

Het feit is: een gedefinieerd Ajna is ontworpen om een vaste manier van denken te hebben. Dat kan enorm inspirerend zijn voor anderen. Ze kunnen echt geniale dingen doen met hun mind. Ze kunnen heel diep gaan in hun denkprocessen. Sommige Ajna-definitie helpt ook om hele complexe materie te verwerken en intellectueel heel sterk te staan. Maar de keerzijde is dat een gedefinieerd Ajna ook geconditioneerd kan worden en dan spreken we van een vervorming van de definitie, en het is geen sinecure voor gedefinieerde Ajna’s om daar uit te stappen en die patronen te doorbreken.

Ongedefinieerde Ajna’s, daarentegen, zijn net ontworpen om heel flexibel te denken en snel te schakelen tussen verschillende perspectieven en denkwijzes. Ze zijn niet hier om een bepaalde manier van denken neer te zetten en doorgaans is hun geheugen en hun capaciteit om informatie en complexiteit te verwerken minder sterk en al zeker niet consistent aanwezig. Veel ongedefinieerde Ajna’s kunnen daardoor ook wel worstelen met het gevoel dat ze niet slim of cognitief scherp genoeg zijn, dat ze niet in staat zijn om dingen te begrijpen op het niveau dat ze dat zouden willen, of dat ze niet goed zijn in het innemen van een standpunt waardoor mensen hen potentieel als onbetrouwbaar beschouwen.

Daardoor kunnen ongedefinieerde Ajna’s soms in overdrive gaan en net keihard werken om mentaal zeker te worden, wat zich ook kan vertalen in mentale rigiditeit en kortzichtigheid. Maar ze kunnen net zo snel daar weer los van komen, als ze zichzelf dat toelaten. En dat is iets wat niet zo makkelijk is voor gedefinieerde Ajna’s dus.

Een groeimindset is dus belangrijk voor beiden, zowel gedefinieerde als ongedefinieerde Ajna’s, maar gedefinieerde Ajna’s zullen doorgaans op een meer rigide manier met hun denken omgaan en dus een grotere inspanning moeten leveren om te schakelen van een fixed mindset naar een groeimindset, of van niet-helpende gedachten en overtuigingen naar helpende gedachten en overtuigingen. En daarin dragen ze een grote verantwoordelijkheid, want 49% van de wereldbevolking is dus verantwoordelijk voor hoe die andere 51% van de wereldbevolking wordt geconditioneerd.

En wederom: er is geen schande in dit gegeven. Het is niemands schuld. Het is gewoon hoe het mechanisch werkt (geen keuze). Maar we hebben wel een keuze in hoe we hiermee omgaan, met de nuance dat de gedefinieerde Ajna’s allicht wat harder zullen moeten werken indien ze heel wat vervorming van hun definitie hebben gekregen. De sleutel is dus hier ook weer: bewustzijn.

—

Historische conditionering

Het zijn dus niet alleen ongedefinieerde Ajna’s die onderhevig zijn aan conditionering. Het zijn ook gedefinieerde Ajna’s die door conditionering via hun openheid (hun ongedefinieerde of open centra) een vervorming van hun Ajna-centrum kunnen bewerkstelligen. En dat is wat lastiger aan te pakken. Maar het is zeker niet onmogelijk.

Die conditionering vanuit het opgroeien als kind naar volwassene, noemen we historische conditionering. Verder ervaren we ook actuele conditionering, zoals de planetaire transits (of het kosmisch weerbericht) van elke dag en de interactie die we hebben met de wereld om ons heen. Als we spreken over het deconditioneringsproces in Human Design, dan spreken we vooral over het loslaten van historische conditionering, terwijl actuele conditionering iets is wat we elke dag ervaren en gewoon door ons heen kunnen laten stromen zonder dit in ons systeem vast te zetten.

Nu, bepaalde vroege kindervaringen hebben al voor ingesleten patronen gezorgd in je hoofd (historische conditionering dus, wat een verzameling aan externe invloeden is dat we voor waar hebben aangenomen, alsook onze respons daarom: copingstrategieën, overlevingsmechanismen, trauma-responses, en noem maar op). Uiteindelijk zijn die ingesleten patronen onze bril geworden, waardoorheen we onszelf en de wereld bekijken, elke dag weer opnieuw.

Het “probleem” hiermee is dat dat niet per se om gezonde patronen gaat of een helpende kijk op onszelf en de wereld om ons heen. We zijn er ons vaak niet eens van bewust dat we die patronen hebben. We zijn er ons niet van bewust dat we überhaupt een bril op onze neus hebben staan die een bepaalde filter bevat. We nemen het als vanzelfsprekend aan dat de wereld zo is, dat wij zo zijn en dat de ander zo is, niet beseffende dat we eigenlijk door onze eigen conditionering heen kijken en dat dus onze kijk op alles vervormt.

Zo zijn er bv. mensen die alles door een meer roze bril bekijken, terwijl anderen eerder een grijze bril hebben. Maar zo zwart-wit is het niet. Ieder persoon heeft zo zijn eigen triggers die een bepaalde kleurenfilter zal aanbrengen in onze bril. Ken je bv. die beroemde uitspraak van Stephen Covey?

“We see the world, not as it is, but as we are — or, as we are conditioned to see it.”

Yep, die dus. We zien de wereld niet zoals ze is, maar zoals wij zijn, of, zoals wij geconditioneerd zijn om ze te zien. En hierin gaat bewustzijn dus een grote rol spelen, want als je je niet bewust bent van de filter waar doorheen je naar jezelf en de wereld kijkt, dan heb je ook geen andere keuze dan jezelf en de wereld te zien zoals je jezelf en de wereld ziet. Maar eens je je bewust wordt van die patronen, dan heb je iets heel belangrijks in handen: een keuze, een mogelijkheid om iets wezenlijks te veranderen aan die filter, wat op zich ook weer een diepgaande transformatie in jezelf en in je leven kan aanbrengen.

—

De mind is het “probleem”

Daarom de titel van deze blog: de mind is het “probleem.”
Met probleem tussen aanhalingstekens want het hoeft geen probleem te zijn. Maar we ervaren wel vaak een probleem in ons leven dat we willen oplossen, maar we zoeken die oplossing heel vaak op de verkeerde plek. En dat leidt tot heel wat onnodig lijden.

Het verhaal dat je jezelf vertelt over jezelf en de wereld om je heen is waar het “probleem” zich voordoet, niet in de externe wereld, niet in de omstandigheden die je ervaart. Die mind wordt immers al zo’n 90.000 jaar geconditioneerd om de belangrijkste rol in je leven te spelen, namelijk die van de alwetende en de beslissingnemer. Gek toch, als je weet dat de mind altijd door een gefilterde bril naar de dingen kijkt? De mind heeft dus zelden de waarheid voor ogen. Het heeft altijd een gekleurde versie van de realiteit.

En die gekleurde versie is an sich geen probleem als dat verhaal dat de mind je vertelt helpend en bekrachtigend is. Er zijn namelijk wel een aantal waarheden die we kunnen hanteren: jij bent waardevol. Ik ben waardevol. Jij verdient liefde. Ik verdien liefde. Jij bent genoeg. Ik ben genoeg. En dat soort dingen.
Dat zijn waarheden. Maar alles wat hiervan afwijkt zijn niet-helpende verhalen en vervormingen van de waarheid.
Nu kan je al meteen nagaan in je hoofd hoe vaak die onwaarheden en vervormingen zich voordoen in jouw hoofd. Ze zijn de bron van jouw lijden.

Maar ook: vanuit Human Design weten we dat we allemaal een bepaald design hebben met een mechanica waarin we geen keuze hebben. Van jezelf verwachten dat je iemand anders moet zijn dan je bent, of dat je die mechanica kan veranderen, is ook zo’n onwaarheid en niet-helpende gedachte, een vervorming die leidt tot intens lijden. Alsook als je diezelfde verwachting hanteert in relatie tot wie de ander is of hoe het leven moet zijn.

Die ene uitspraak: “zou moeten” is al ontzettend problematisch. Want het staat haaks op wat we in het moment ervaren. “Zou moeten” is een onwaarheid. Het is een daad van non-acceptatie die leidt tot het meeste lijden in deze wereld. Het is een van de overtuigingen die je het snelst uit je kracht en uit verbinding haalt.

—

Aan de slag

Hoe pak je het dan aan?
Hoe kan je nou die overgang maken van niet-helpende overtuigingen en ingesleten patronen, naar overtuigingen en ingesleten patronen die wél helpend en bekrachtigend zijn?
Want ja, zo eenvoudig als even positief denken is het dus niet.

In een volgende blog wil ik jou graag meenemen op die bijzondere reis met jezelf en in het derde en laatste deel van deze drieluik wil ik het hebben over obstakels die je kan tegenkomen op je weg — stay tuned!

—

Vond je dit waardevol?
Met jouw steun kan ik mijn podcast verder zetten:

Doneer via Stripe ⊹ Doneer via Paypal